Араб мәдениеті мен вегетариандық үйлесімді

Ет Таяу Шығыстың діни және әлеуметтік мәдениетінің маңызды атрибуты болып табылады және олар экономикалық және экологиялық мәселелерді шешу үшін одан бас тартуға дайын ба? PETA (Жануарларға этикалық қатынастағы адамдар) белсендісі Амина Тари Амман көшелеріне салат көйлегін киіп шыққанда иорданиялық БАҚ-тың назарын аударды. «Вегетариандық сіздің бір бөлігіңіз болсын» деген қоңыраумен ол жануарлардан алынатын өнімдерсіз диетаға қызығушылықты оятуға тырысты. 

 

Иордания PETA-ның дүниежүзілік турындағы соңғы аялдама болды, ал салат жапырағы арабтарды вегетариандық туралы ойлауға шақырудың ең сәтті әрекеті болды. Араб елдерінде вегетариандық туралы дәлелдер сирек жауап береді. 

 

Көптеген жергілікті зиялылар, тіпті жануарларды қорғау ұйымдарының мүшелері бұл шығыс менталитетіне қиын ұғым екенін айтады. Вегетарианшы емес PETA белсенділерінің бірі ұйымның Мысырдағы әрекетіне қатты ашуланды. 

 

«Египет мұндай өмір салтына дайын емес. Жануарларға қатысты басқа да аспектілер бар, олар бірінші кезекте қарастырылуы керек», - деді ол. 

 

PETA-ның Азия-Тынық мұхиты бөлімінің директоры Джейсон Бейкер диетадан етті алып тастау арқылы «сіз жануарлар үшін көбірек істеп жатырсыз» деп атап өткенімен, бұл идея көп қолдау таппады. Каирде белсенділермен әңгімелесу барысында вегетариандық жақын болашақ үшін «тым жат ұғым» екені белгілі болды. Және олар дұрыс болуы мүмкін. 

 

Қазірдің өзінде Рамазан айы, одан кейін дүние жүзіндегі миллиондаған мұсылмандар құрбандық шалатын қой сойатын Құрбан айт мерекесі: араб мәдениетіндегі еттің маңыздылығын бағаламау керек. Айтпақшы, ежелгі мысырлықтар алғашқылардың бірі болып сиырды үй жануарларын жасады. 

 

Араб әлемінде етке қатысты тағы бір күшті стереотип бар – бұл әлеуметтік мәртебе. Мұнда күн сайын ет алуға тек байлар ғана қол жеткізе алады, ал кедейлер соған ұмтылады. 

 

Вегетариандық еместердің ұстанымын қорғайтын кейбір журналистер мен ғалымдар адамдар эволюцияның белгілі бір жолынан өтіп, ет жей бастағанын алға тартады. Бірақ бұл жерде тағы бір сұрақ туындайды: біз өз бетінше өмір сүру жолын таңдай алатындай даму деңгейіне жеткен жоқпыз ба, мысалы, қоршаған ортаны бұзбайтын және миллиондаған адамдарды зардап шекпейтіндей? 

 

Алдағы онжылдықтарда біз қалай өмір сүреміз деген сұраққа тарих пен эволюцияны ескермей жауап беру керек. Ал зерттеулер өсімдік негізіндегі диетаға көшу климаттың өзгеруімен күресудің ең оңай және тиімді әдістерінің бірі екенін көрсетеді. 

 

Біріккен Ұлттар Ұйымы мал шаруашылығы (өнеркәсіптік ауқымда немесе дәстүрлі егіншілік) жергілікті деңгейден жаһандық деңгейге дейін барлық деңгейде қоршаған ортаның ластануының екі немесе үш негізгі себептерінің бірі болып табылатынын мәлімдеді. Жердің азаюы, ауаның ластануы мен су тапшылығы, климаттың өзгеруімен күресте дәл осы мал шаруашылығы мәселелерін шешу басты мәселеге айналуы тиіс. 

 

Басқаша айтқанда, сіз вегетариандықтың моральдық артықшылықтарына сенімді болмасаңыз да, планетамыздың болашағын ойласаңыз, экологиялық және экономикалық себептерге байланысты жануарларды жеуді тоқтатудың мәні бар. 

 

Сол Мысырда сою үшін жүздеген мың ірі қара мал, сондай-ақ жасымық пен бидай және дәстүрлі мысырлық диетаның басқа компоненттері әкелінеді. Мұның бәріне қыруар қаржы кетеді. 

 

Егер Мысыр вегетариандықты экономикалық саясат ретінде көтеретін болса, мұқтаж және ет бағасының өсуіне шағымданатын миллиондаған мысырлықтар тамақтандырылуы мүмкін. Естеріңізде болса, сатылымға 1 келі ет өндіру үшін 16 келі жем қажет. Бұл – ашаршылыққа ұшыраған халықтың мәселесін шешетін ақша мен өнімдер. 

 

Мысыр Ауыл шаруашылығы министрлігінің қызметкері Хоссам Гамаль ет өндірісін қысқарту арқылы үнемдеуге болатын нақты соманы атай алмады, бірақ ол оны «бірнеше миллиард долларға» бағалады. 

 

Гамал былай деп жалғастырады: «Ет жеуге деген құштарлықты қанағаттандыру үшін соншама көп ақша жұмсаудың қажеті болмаса, біз миллиондаған адамдардың денсаулығы мен өмір салтын жақсарта алар едік». 

 

Мал азықтық дақылдарды егуге байланысты тұрғын үйге жарамды жер көлемінің қысқаруын айтып жүргендер сияқты басқа мамандарды да атап көрсетеді. «Қазіргі уақытта планетаның мұзсыз аймағының 30% жуығы мал шаруашылығына пайдаланылады», - деп жазады Видал. 

 

Гамалдың айтуынша, мысырлықтар көбірек ет жеп, мал өсіретін фермаларға қажеттілік артып келеді. Таяу Шығыста тұтынылатын ет өнімдерінің 50%-дан астамы зауыттық фермалардан келеді, деді ол. Ет тұтынуды азайту арқылы ол: «Ауылшаруашылық жерлерін мақсатына қарай пайдалана отырып, біз адамдардың денсаулығын жақсарта аламыз, мүмкіндігінше көп адамды тамақтандырып, жергілікті экономиканы жақсарта аламыз: қазір импортталатын дәнді дақылдар – жасымық пен бұршақ. 

 

Гамал өзінің министрліктегі санаулы вегетарианшылардың бірі екенін және бұл жиі қиындық тудыратынын айтады. «Мені ет жемегенім үшін сынға алады», - дейді ол. «Бірақ менің идеяма қарсылық білдіретін адамдар әлемге экономикалық және экологиялық шындық арқылы қараса, олар бір нәрсені ойлап табу керек екенін түсінеді».

пікір қалдыру