Қорқынышты статистика: ауаның ластануы өмірге қауіп төндіреді

Халықаралық энергетика агенттігінің есебіне сәйкес, ауаның ластануынан жыл сайын шамамен 6,5 миллион адам өледі! Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының 2012 жылғы есебінде жылына 3,7 миллион адамның өлімі ауаның ластануынан болатыны айтылған. Өлім-жітім санының артуы мәселенің ауқымдылығын айғақтап, шұғыл шаралар қабылдау қажеттігін айғақтайтыны сөзсіз.

Зерттеулерге сәйкес, ауаның ластануы дұрыс тамақтанбау, темекі шегу және қан қысымының жоғарылауынан кейін адам денсаулығына қауіп төндіретін төртінші орында.

Статистикаға сүйенсек, өлім-жітім негізінен жүректің ишемиялық ауруы, инсульт, өкпенің созылмалы обструктивті ауруы, өкпенің қатерлі ісігі және балалардың төменгі тыныс жолдарының жедел инфекциясы сияқты жүрек-қан тамырлары ауруларына байланысты. Осылайша, ауаның ластануы әлемдегі ең қауіпті канцероген болып табылады және ол пассивті темекі шегуден де қауіпті деп саналады.

Соңғы бірнеше онжылдықта қарқынды дамып келе жатқан қалаларда ауаның ластануынан көптеген өлім-жітім орын алады.

Ауаның ластануы ең жоғары 7 қаланың 15-і соңғы жылдары қарқынды өскен Үндістанда. Үндістан өзінің энергетикалық қажеттіліктері үшін негізінен көмірге сүйенеді, көбінесе даму қарқынын сақтау үшін көмірдің ең лас түрлерін қолдануға жүгінеді. Үндістанда да көліктерге қатысты ережелер өте аз, сондықтан көше өрттері қоқыстарды жағуға байланысты жиі кездеседі. Осыған байланысты ірі қалалар жиі түтінге айналады. Нью-Делиде ауаның ластануына байланысты орташа өмір сүру ұзақтығы 6 жылға қысқарды!

Жағдай ауаға шаң бөлшектерінің көбірек көтерілуіне әкеліп соғатын климаттың өзгеруінен туындаған құрғақшылықпен қиындауда.

Бүкіл Үндістанда ауаның ластануы мен климаттың өзгеруінің қорқынышты салдары бар. Мысалы, Гималай мұздықтары аймақтағы 700 миллионға дейін адамды сумен қамтамасыз етеді, бірақ шығарындылар мен температураның жоғарылауы олардың баяу еруіне әкеледі. Олар кішірейген сайын адамдар балама су көздерін табуға тырысады, бірақ сулы-батпақты жерлер мен өзендер кебеді.

Сулы-батпақты жерлердің кебуі де қауіпті, себебі ауаны ластайтын шаң бөлшектері кеуіп қалған аймақтардан ауаға көтеріледі - бұл, мысалы, Иранның Забол қаласында пайда болады. Су көздерін шамадан тыс пайдалану және климаттың өзгеруі салдарынан Солтон теңізі құрғап жатқандықтан, Калифорнияның кейбір бөліктерінде де осындай проблема бар. Бір кездері жайнап тұрған су қаңырап бос жатқан алқапқа айналып, тыныс алу жолдары ауруларына шалдыққан халықты әлсіретіп жатыр.

Бейжің - ауа сапасы өте құбылмалылығымен әлемге әйгілі қала. Өзін жаңғақ ағамыз деп атаған суретші ол жерде ауаның ластану деңгейін көрсету үшін қызықты эксперимент жасады. Ол шаңсорғышпен ауа сорып қаланы аралады. 100 күннен кейін ол шаңсорғышпен сорған бөлшектерден кірпіш жасады. Осылайша, ол қоғамға алаңдатарлық шындықты жеткізді: қаланы аралап жүрген әрбір адам өз денесінде осындай ластануды жинай алады.

Бейжіңде, барлық қалалардағы сияқты, кедейлер ауаның ластануынан ең көп зардап шегеді, өйткені олар қымбат тазартқыштарды сатып ала алмайды және көбінесе ластанған ауаға ұшырайтын ашық ауада жұмыс істейді.

Бақытымызға орай, адамдар бұл жағдайға бұдан былай шыдау мүмкін емес екенін түсінеді. Дүние жүзінде әрекетке шақырулар естіліп жатыр. Мысалы, Қытайда экологиялық қозғалыс күшейіп келеді, оның мүшелері ауа сапасының нашарлығына және жаңа көмір және химия зауыттарының салынуына қарсы. Халық шара қолданбаса, болашаққа қауіп төнетінін түсінеді. Үкімет экономиканы жасылдандыруға тырысып, үндеулерге жауап беруде.

Ауаны тазарту көбінесе автомобильдер үшін жаңа шығарындылар стандарттарын қабылдау немесе маңайдағы қоқыстарды тазалау сияқты қарапайым. Мысалы, Нью-Дели мен Нью-Мексико тұманды азайту үшін көлік құралдарын бақылауды күшейтті.

Халықаралық энергетикалық агенттік таза энергия шешімдеріне жыл сайынғы инвестицияның 7%-ға артуы ауаның ластану мәселесін шеше алатынын айтты, дегенмен қосымша шаралар қажет болуы мүмкін.

Дүние жүзіндегі үкіметтер бұдан былай қазбалы отыннан бас тартуға ғана емес, оларды пайдалануды күрт қысқартуға кірісуі керек.

Болашақта қалалардың күтілетін өсімін ескерсек, мәселе өзекті бола түседі. 2050 жылға қарай адамзаттың 70%-ы қалаларда өмір сүреді, ал 2100 жылға қарай әлем халқы шамамен 5 миллиард адамға өсуі мүмкін.

Өзгерістерді кейінге қалдыру үшін тым көп өмірге қауіп төніп тұр. Жер шарының халқы ауаның ластануымен күресу үшін бірігуі керек және әрбір адамның үлесі маңызды болмақ!

пікір қалдыру